Gençlerde kolon kanseri vakaları son yıllarda hızla artış gösteriyor. Özellikle 50 yaş altı bireylerde görülme sıklığı endişe verici düzeye ulaşırken, uzmanlar erken teşhisin hayati önemde olduğunu vurguluyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün, genç yaşlarda görülen kolon kanserinin ihmal edilmemesi gerektiğini ve düzenli taramaların yaşamsal önem taşıdığını belirtti.
Kolon kanserinin dünyada en yaygın görülen üçüncü kanser türü olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Ergün, dünyada yaklaşık 900 bin kişinin bu hastalıktan hayatını kaybettiğini söyledi. İstatistiklere göre her iki cinsiyet için önemli bir sorun olan kolon kanserleri için 40 yaş altındaki kişilerde görülme ivmesinin artmasının tabloyu çok daha ciddi boyutlara taşıdığını ve gençlerdeki bu artışa neden olabilecek noktalara işaret etti.
Amerikan Kanser Derneği’nin (ACS) Mart 2024’te yayımladığı rapordaki verilere göre genellikle 50 yaş üstü kişilerde görülen kolorektal kanser, 40’lı, 30’lu hatta 20’li yaşlardaki kişileri de giderek daha fazla etkiliyor. Her beş yeni bağırsak kanseri vakasından biri 40’lı yaşların başında veya daha genç bireylerde teşhis edilmekte. Bu durum, genç nüfus arasında kolon kanseri vakalarının belirgin bir şekilde arttığını göstermekte.
Düzenli tarama, kolorektal kanserin erken teşhisi veya önlenmesi için çok önemli.
50 yaş altı erkeklerde kansere bağlı ölümlerin önde gelen nedeni olmasının verdiği endişeyle birlikte 2018 yılında Amerikan Kanser Derneğini harekete geçirdi. 2018 yılında kolerektal tarama için önerilen yaş sınırını 45’e düştü.
Düzenli tarama, kolorektal kanserin erken teşhisi veya önlenmesi için çok önemli bir araç olduğu için bu kararın alındığını anlatan Prof. Dr. Ergün, “Çünkü önceleri daha çok 50 yaş ve üzeri bireylerde görülen bu hastalık, artık 20’li ve 30’lu yaşlardaki kişilerde de sıkça teşhis ediliyor. Dolayısıyla farkındalığın çok daha erken yaşlarda başlaması ve gerekli önlemlerin alınması gerekiyor,” dedi.
Genel olarak ileri yaş gruplarında görülen kolon kanseri belirtileri de benzerdir. Ancak erken yaşlarda bu sorunlar farklı sağlık sorunlarıyla da karıştırılabiliyor.
2024 yılında Journal of the American Medical Association Dergisinde yayınlanan ve 50 yaş altı yaklaşık 25 milyon kolorektal kanser hastasını kapsayan ve 81 çalışmayı inceleyen bilimsel incelemedeki verileri aktaran Ergün, “Erken başlangıçlı kalorektal kanserli hastalarda en sık görülen belirtinin dışkıda gizli kan olduğu gösterilmiş. Bunun yanında karın ağrısı, kansızlık ve değişen bağırsak alışkanlıkları da yaygın şikayetler olarak belirlenmiş.
Genel olarak ileri yaş gruplarında görülen kolon kanseri belirtileri de benzerdir. Ancak erken yaşlarda bu sorunlar farklı sağlık sorunlarıyla da karıştırılabiliyor. Belki akla gelmiyor. Yemekle ilgili bir duruma ya da yorgunluğa bağlanabiliyor. Bu durum da tanıda gecikmelere yol açtığı için insanların konuyla ilgili farkındalığının artırılması çok önemli
Gençlerdeki bu artışın nedenleri arasında obezite, hareketsiz yaşam tarzı, batı tarzı beslenme, aşırı şeker tüketimi ve çevresel faktörleri işaret etmektedir.
Kolon kanseri vakalarının özellikle, Z kuşağı, Y kuşağı ve X kuşağındaki bu artış eğiliminin neden kaynaklandığının tam olarak bilinmediğine işaret eden Prof. Dr. Ergün, sözlerine şöyle devam etti:
Gençlerdeki bu artışın nedenleri arasında obezite, hareketsiz yaşam tarzı, batı tarzı beslenme, aşırı şeker tüketimi ve çevresel faktörleri işaret etmektedir. Özellikle yüksek miktarda kırmızı et ve işlenmiş gıda tüketimi, düşük lif alımı ve aşırı alkol kullanımı, kolon kanseri riskini artıran etkenler arasında bulunmaktadır.
Bu veriler ışığında, gençlerin kolon kanseri konusunda bilinçlenmesi ve erken teşhisin önemini kavraması hayati önem taşımaktadır. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmek, düzenli egzersiz yapmak ve rutin sağlık kontrollerini aksatmamak, kolon kanseri riskini azaltmada etkili adımlar olacaktır.
Kolon kanseri özellikle erken evrelerde hiçbir belirti vermeden sinsi şekilde ilerliyor. Özellikle polipler ve küçük tümörler bağırsaklarda belli büyüklüğe gelene kadar fark edilemeyebilir. Bu nedenle özellikle risk grubunda yer alan kişilerin herhangi bir şikâyeti olmasa da düzenli tarama testlerinden geçmesi çok önem taşır. Çünkü erken evrede yakalandığında kolon kanseri nin tedavi şansı çok yüksektir.
Kalın barsak kanseri olan hastaların birinci derecede yakınlarına hastalığın ortaya çıktığı yaştan 10 yıl önce kolonoskopi taramalarına başlanması gerekiyor. Mesela babası 45 yaşında kolon kanseri olan kişide taramalar (45-10=35) 35 yaşında başlamalıdır. Eğer kolonoskopide hiç polip lezyon vb saptanmazsa 10 yıl tekrar işlem gereği olmayacaktır.
