Diyabet hastası olan kişilerin en çok dikkat etmesi gereken konulardan bir tanesi de beslenme biçimidir. Uzm. Dyt. Büşra sağır, diyabet hastası olanlar nasıl beslenmeli, nelere dikkat etmeli, besinlerin kan şekeri üzerindeki etkisi gibi merak edilenleri Sağlık Haber Gazetesi’ne anlattı.
Diyabet vücudumuzda kan şekeri kontrolünün sağlanmasında temel hormon olan insülinin yeterli düzeyde salgılanmaması veya organların bu hormona yeterli cevabı verememesinden kaynaklı olarak kan şekeri yüksekliği ile kendini gösteren bir hastalıktır. Diyabet teşhis edildikten sonra bizimle ömür boyu devam eder.
Tedavisi üç basamaktan oluşmaktadır. Doktorunuz tarafından uygun görülen ilaç veya insülin basamağı, diyetisyeniniz tarafından hazırlanan beslenme basamağı ve fizyoterapistiniz tarafından hazırlanan egzersiz basamağı temel tedavi basamaklarınızı oluşturmaktadır.
Beslenme basamağında bilmemiz gereken pek çok konu bulunmaktadır. Bunlardan ilki kan şekerini oluşturan kaynaklar ve etkileridir. Vücut kan şekerini yediğimiz besinler yoluyla oluşturur ve yenilen besinlerin kandaki şekeri etkileme durumları birbirinden farklıdır. Yenilen besinler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineral ve su gibi öğelerden oluşmaktadır. Karbonhidratlar başlıca enerji ve kan şekeri kaynaklarıdır. Özellikle tahıllar (ekmek, bulgur, pirinç gibi), kurubaklagiller (fasulye, nohut, mercimek gibi), meyveler ve sebzeler, süt ve ürünleri karbonhidrat içerirler. Bu besinlerin içerdikleri karbonhidrat miktarı ve bu miktarın kan şekeri üzerindeki etkileri birbirinden farklıdır.
Ekmek yerine geçen besinler dediğimiz grupta yer olan beyaz ekmek tam tahıllı ekmeğe göre kan şekerini daha hızlı yükseltebilir. Yine bu grupta yer alan pirinç, mısır, patates, kestane gibi besinler içerdikleri nişastadan dolayı kan şekeri ni daha olumsuz etkiler. Ekmek grubu seçilirken özellikle çok tahıllı ürünler, bulgur, kepekli makarna gibi gıdalar tercih edilmelidir.
MEYVELER: Meyveler, meyve şekeri de dediğimiz basit şeker olan früktozu ihtiva ederler. Meyveler seçilirken kan şekerini daha yavaş yükselten elma, armut, erik, ayva, çilek gibi meyveler tercih edilmelidir. Meyveler ile birlikte süt ve ürünleri veya çiğden kuruyemişlerin tüketilmesi kan şekeri kontrolü açısından daha olumlu sonuçlar doğurabilir.
KURUBAKLAGİL: Kurubaklagil grubu özellikle lif açısından zengin olduğundan sindirimi nispeten daha uzun sürer, kan şekerini daha yavaş yükseltebilir. Burada bireysel hassasiyete dikkat etmek gerekir.
SÜT: Süt grubunda yer alan besinlerin karbonhidrat içeriği daha kompleks niteliktedir. Aynı zamanda protein ve yağ içeriğinden dolayı sindirimi daha yavaş olup kan şekerini daha yavaş yükseltir.
Kan şekeri kontrolünü sağlamak açısından bireylere çok uzun saatler aç kalmamaları sağlık otoritelerince tavsiye edilmektedir.
Mümkün olduğu sürece 3 saatten daha uzun süre aç kalmamaya çalışılmalıdır. 3 ana öğün ve ana öğün saatlerinize göre 2 veya 3 ara öğün yapmaya gayret gösterilmelidir.
Öğünlerde basit şeker içeren çay şekeri, reçel , marmelat , şekerli içecekler ile beyaz unlu gıdalardan uzak durulmalıdır.
Tuz tüketimi için önerilen günlük 6 gr miktarının üzerine çıkmamaya gayret gösterilmelidir .
Sağlıklı tabak modeli dediğimiz modeli hedef alarak beslenmek yararlı olacaktır. Sağlıklı tabak modelinde tabağımızın yarısı sebze grubundan, 1/4 kısmı et grubundan, 1/4 kısmı ekmek grubundan olacak şekilde ayarlanmalı ve tabağımızın yanında yoğurt, ayran gibi süt grubunda yer alan gıdaları bulundurmamız gerekmektedir.
İlk olarak market alışverişi yapılırken özellikle önceden liste oluşturmuş olmak, alışverişe aç çıkmamak, etiketi dikkatlice okumak ve etiket üzerinde şeker yerine geçen glikoz, früktoz, dekstrin, ksilatol gibi şeker niteliğinde olan bileşikleri ayırt edebilmek gerekmektedir. Alışveriş sağlıklı şeyler seçilerek yapılmalıdır.
Yemeklerin hazırlanma süreci önemlidir. Yemekler pişirilirken sağlıklı pişirme yöntemleri olan haşlama, buhar, fırınlama yöntemleri tercih edilmeli, kızartma ve kavurma yöntemlerinden uzak durmalıdır. Yemeklerin tekrardan ısıtılması sindirim üzerinde etkili olduğundan kan şekeri kontrolünü zorlaştırabilir. Yiyecekleri çok ufak parçalar haline getirmek sindirimi hızlandırır ve kan şekerinin daha hızlı yükselmesine sebep olabilir. Özellikle lif oranı yüksek sebzeler, baklagiller, tam tahıllı ürünlerin öğünlerde bulundurulması kan şekerinin yavaş yükselmesine olumlu etki yapar.
Öğünlerde içecekler seçilirken şeker içeriği yüksek olan ürünlerden uzak durulmalıdır. Meyve suyu yerine meyvenin kendisi tercih edilmelidir.
Yağların kaliteli olması diyabetli bireyler açısından oldukça önemlidir. Yemekleri hazırlarken soğuk sıkım zeytinyağı, fındık yağı gibi yağ asidi kaynakları tercih edilmelidir. Katı yağ kullanımından uzak durulmalıdır. Balık veya ürünleri kaliteli yağ asidi olan omega-3 yağ asitlerini içermektedir. Balık dışında semizotu, ceviz, keten tohumu gibi kaynaklarda da omega-3 bulunmaktadır. Beslenme listenizde bu ürünlere yer vermek faydalı olacaktır.
Sigara ve alkol tüketiminden de olabildiğince uzak durulmalıdır.
Uyku kalitesine ve süresine dikkat edilmelidir.
Tedavide üç basamak birbiri ile bağlantılı ve vazgeçilmezdir. Uygun görülen ilaç veya insülin tedavisi, beslenme tedavisi ve egzersiz bireylerin ihtiyaçlarına göre uzmanlarca belirlenmeli ve diyabetli birey tarafından özenle uygulanmalıdır. (HABER MERKEZİ)
